ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Κυπριακή Οικονομία: Παρελθόν, παρόν και μέλλον
Του Γιάννη Κουτρουμπή
Κύπρος, η χώρα που κατάφερε να βγει από την οικονομική κρίση και να εμφανίσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα σε έξι χρόνια. Τι προκάλεσε όμως την κυρίως τραπεζική κρίση που έπληξε το νησί; Άραγε οι αναπτυξιακοί ρυθμοί της σημερινής οικονομίας, έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους στη τσέπη των πολιτών;
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Μία από τις κύριες αιτίες της κρίσης στην Κύπρο υπήρξε η μεγάλη έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα, που κουρεύτηκαν την άνοιξη του 2012. Εφόσον διαπιστώθηκε το πρόβλημα, στις 15 Μαρτίου 2013 συζητήθηκε στο Eurogroup, μεταξύ των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης και προτάθηκε στην νέα κυπριακή Κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη το bail in, δηλαδή η περικοπή των καταθέσεων όλων των καταθετών, πράγμα που η Κυπριακή Βουλή, στην ψηφοφορία της 19ης Μαρτίου δεν ενέκρινε.
Σύμφωνα με τον νυν Αντιπρόεδρο της Οικονομικής Επιτροπής της Βουλής κ. Μαρίνο Μουσιούτα και τον κ. Νικηταρά, βουλευτές του ΔΗΚΟ (Δημοκρατικό Κόμμα), το οποίο στην πρώτη κυβέρνηση Αναστασιάδη συνεργαζόταν με την Κυβέρνηση και κατ’ επέκταση με το κυβερνών κόμμα ΔΗΣΥ (Δημοκρατική Συμμαχία), το 2013, είχαν έρθει δύο προτάσεις από τις Βρυξέλλες στη κυπριακή Βουλή, η μία ήταν αυτή που αργότερα πραγματοποιήθηκε και η άλλη ήταν να γίνει οριζόντιο κούρεμα, δηλαδή να περικοπούν οι τραπεζικές καταθέσεις όλων των καταθετών στην Κύπρο, κατ’αναλογία.
«Η αρχική πρόταση της 15ης Μαρτίου 2013 ήταν 6,66% μέχρι τις 100.000 και πάνω από τις 100.000 στο 7%, αλλά μετά διαπιστώθηκε ότι η απόφαση αυτή ήταν αντίθετη σε μία οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οπότε και το Eurogroup που πρότεινε το πλαίσιο, στη συνέχεια την πήρε πίσω», συμπληρώνει ο κ. Νικηταράς.
Δέκα μέρες αργότερα, η κυπριακή κρίση βρέθηκε ξανά στην ατζέντα του Eurogroup και συμφωνήθηκε η Λαϊκή Τράπεζα να «σπάσει» σε μία «καλή» και μία «κακή», όπου η καλή εξαγοράστηκε από την Τράπεζα Κύπρου, διότι η Τράπεζα Κύπρου αποτελούσε ένα από τους μακροβιότερους και «υγιέστερούς» τραπεζικούς οργανισμούς εκείνη την εποχή.
Επιπρόσθετα, σε όλες τις κυπριακές τράπεζες επιβλήθηκε κούρεμα ύψους 37,5% μέχρι 60% σε όλες τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, ενώ οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ έμειναν προστατευμένες.
Κατόπιν των ανωτέρω ‘απίστευτων’, για την κυπριακή κοινωνία, ανακοινώσεων, ξέσπασαν πολλές αντιδράσεις έξω από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ μάλιστα δημιουργήθηκε μία Μη Κυβερνητική Οργάνωση που στόχο είχε την επανάκτηση των χρημάτων που είχαν «κάνει φτερά» από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των πολιτών.
Από ότι φαίνεται η κυπριακή κρίση αποτέλεσε παράδειγμα για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθώς ένα χρόνο μετά το Eurogroup της 25ης Μαρτίου του 2013, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να τροποποιήσει την οδηγία περί του συστήματος εγγύησης των καταθέσεων και να παράσχει στα κράτη μέλη της Ευρωζώνης την εξασφάλιση των καταθέσεων μέχρι τις 100.000 ευρώ.
Όμως τι ήταν αυτό που προκάλεσε την τραπεζική κρίση στη Κύπρο;
Σύμφωνα με τον Άδωνι Παπακωνσταντίνου, πρώην πρόεδρο της Λαϊκής Τράπεζας, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας Κύπρου και πρόεδρο της ΜΚΟ “ΣΥΚΑΛΑ” που διεκδικεί την επανάκτηση των χρημάτων των πολιτών, αιτία της τραπεζικής κρίσης ήταν: «τα πολύ υψηλά επιτόκια καταθέσεων, τα οποία είχαν σκοπό να προσελκύσουν τους ξένους επενδυτές και όχι τους Κύπριους πολίτες. Ακόμη, οι τράπεζες, δάνειζαν και χρήματα με πολύ υψηλά επιτόκια και από κάποιο σημείο και μετά, όσοι δανείζονταν δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν άρα τα χρήματα αυτά δεν ήταν προστατευμένα. Κάποια στιγμή, όταν οι πολίτες δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις δόσεις των δανείων, οι κυπριακές τράπεζες άρχισαν να έχουν προβλήματα ρευστότητας.»
Και με αυτό το τρόπο ξεκίνησε η κρίση στη Κύπρο, με την Κυβέρνηση να εφαρμόζει τη συνταγή της Τρόικα και την οικονομία τα δύο επόμενα χρόνια να εμφανίζει τεράστια ύφεση και πτώση όλων των δεικτών, αλλά και ταυτόχρονη άνοδο της ανεργίας στο 17,5%.
Για τον Holger Schmieding, τέως οικονομικό σύμβουλο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που εργάζεται σήμερα ως οικονομολόγος στην Berebeng Bank, με δηλωσή τους στους dialoggers, ανέφερε πως για την Κύπρο δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική λύση. Η ‘συνταγή’ που εφαρμόστηκε ήταν: «Τα κυριότερα μέτρα που ελήφθησαν ήταν για να εκκαθαριστεί σημαντικά ο τραπεζικός τομέας και να επανακτήσουν οι τράπεζες την χαμένη τους αξιοπιστία αλλά και να βελτιωθεί το σύστημα εποπτείας των τραπεζών.»
Σε ότι αφορά δε τη γρήγορη έξοδο της Κύπρου από την κρίση και κατόπιν από το μνημόνιο, ο κ. Schmieding, δηλώνει: «Η Κύπρος κατάφερε να βγει γρήγορα από την κρίση, γιατί σε σύγκριση με την Ελλάδα, έχει μία ευέλικτη αγορά, με αποτέλεσμα να μπορέσει γρήγορα να συνέλθει από το σοκ που υπέστη. »
Πράγματι, από το 2016 και μετά, σύμφωνα με τους παρακάτω οικονομικούς δείκτες, η κυπριακή οικονομία ξεκίνησε να καταγράφει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 2,2% το 2016 και σταθερό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 2,5% μέχρι το 2019.
Η ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας, όπως δήλωσε ο κ. Ανδρέας Νικηταράς, βουλευτής του ΔΗΚΟ αποτελείται από τέσσερις τομείς: «την ενέργεια, τον τουρισμό, τις διοικητικές υπηρεσίες και την ναυτιλία».
Σε ότι αφορά δε την ενέργεια, τομέας που βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη εδώ και δύο χρόνια, η κυπριακή κυβέρνηση έχει συνάψει ενεργειακές συμφωνίες, που βασίζονται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, με την Αίγυπτο, την Ελλάδα και το Ισραήλ, αλλά και εταιρείες μεγαθήρια, όπως η Noble Energy η ENI Total, η Exxon Mobil κλπ, οι οποίες συνεισφέρουν στην οικονομία της χώρας, καθώς ήδη έχουν αναπτύξει γραφεία στην Κύπρο.
Όπως αναφέρει σε δηλώσεις του ο κ. Ανδρέας Κουτσουλίδης, Εμπορικός Διευθυντής της Cyprus Hydrocarbons Company, η ενέργεια είναι το μέλλον της κυπριακής οικονομίας, ενώ συμπληρώνει πως ήδη οι ενεργειακές επενδύσεις έχουν αρχίσει να τροφοδοτούν τομείς της κυπριακής οικονομίας, όπως η παιδεία.
Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει: «Οι εταιρείες που ασχολούνται με την ενέργεια έχουν την υποχρέωση, μέσω των συμβολαίων που υπογράφουν να πληρώνουν ένα σεβαστό ποσό προς την κυβέρνηση που στη συνέχεια χρησιμοποιείται για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Έπειτα, η Κυβέρνηση αποφασίζει βάσει διαφόρων κριτηρίων τον τρόπο με τον οποίο θα διανείμει τα χρήματα αυτά στην εκπαίδευση, αλλά και σε υποτροφίες.»
Βέβαια το ερώτημα παραμένει και γίνεται όλο και πιο έντονο, η ανάπτυξη που έχει εμφανίσει η κυπριακή οικονομία είναι καθαρά και μόνο στα νούμερα του κράτους ή έχει περάσει και στην πραγματική οικονομία, ήτοι στην τσέπη των πολιτών.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να δει κανείς τις απόψεις πολιτικών και άλλων στελεχών πάνω σε αυτό το ζήτημα.
Ο Αντιπρόεδρος της Οικονομικής Επιτροπής της Βουλής κ. Μουσιούτας μας είπε: «Η δική μας η άποψη είναι ότι υπάρχει μία σταδιακή ανάπτυξη στην οικονομία, η Κύπρος κατάφερε να πετύχει τους ευρωπαϊκούς στόχους πιο γρήγορα από το αναμενόμενο. Η Κυβέρνηση το προπαγανδίζει ότι είναι το οικονομικό θαύμα. Μπορούμε να πούμε ότι ευημερούν οι αριθμοί, αλλά οι άνθρωποι δεν ευημερούν ακόμα.»
Ο κ. Άδωνις Παπακωνσταντίνου, επικεφαλής της ΜΚΟ που συστάθηκε για την αποζημίωσης των καταθετών και τραπεζικό στέλεχος, δηλώνει πως «θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει οικονομία, αν εννοείται τους αριθμούς του κράτους, ναι έχει καταγραφεί ανάπτυξη, αν εννοείται όμως τα οικονομικά των πολιτών, αυτά δεν έχουν επανέλθει.»
Για τον Βίκτωρα Παπαδόπουλο, υπεύθυνο του Γραφείου Τύπου της Προεδρίας: «Η κυπριακή οικονομία καταγράφει συνεχή αναπτυξιακή πρόοδο, ενώ με τη κοινωνική πολιτική που έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει η κυβέρνηση από την στιγμή που βγήκαμε από την κρίση, η άνθηση έχει φτάσει και στην τσέπη των πολιτών. Πιο συγκεκριμένα, επανέρχονται οι αποκοπές στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η ανεργία έχει μειωθεί συντριπτικά από το 17,7% στο 6%. Σε ότι αφορά δε τις περικοπές στις καταθέσεις η Κυβέρνηση έχει ιδρύσει το Εθνικό Ταμείο Αλληλεγγύης, το οποίο έχει πάνω από 250 εκατομμύρια τα οποία θα διατεθούν προκειμένου να αποπληρωθεί μέρος των καταθέσεων των «κουρεμένων». Τέλος, η κυβέρνηση έχει προβεί και στην θεσμοθέτηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.»
Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, είναι μία νέα κοινωνική πολιτική που εφαρμόζεται στη Κύπρο, σκοπός του οποίου είναι η διασφάλιση ενός ελάχιστου κοινωνικά αποδεκτού επιπέδου διαβίωσης για τα άτομα και τις οικογένειές τους που διαμένουν νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία, εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις, ενώ παρέχεται υπό τη μορφή οικονομικής στήριξης και/ή υπηρεσιών.
Η κυπριακή οικονομία, βάσει των δεικτών, αλλά και της γενικότερης οικονομικής της εικόνας, έχει εξέλθει εκ της οικονομικής κρίσεως και οδηγείται σε άνθηση. Μία άνθηση όμως που όπως στις περισσότερες χώρες που έχουν περάσει από παρόμοιο στάδιο εξόδου από την κρίση (όπως η Ιρλανδία) θα αργήσει να έχει αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία, εννοώντας την άνθηση στα οικονομικά των πολιτών.
