ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Εκεί που Γερμανοί και Έλληνες συνυπάρχουν

Marina Tomara

Η Γερμανική Σχολή Αθηνών και η Γερμανική Ευαγγελική Εκκλησία είναι δύο χώροι με υπερεκατονταετή παρουσία στην Αθήνα. Τους επισκεφτήκαμε για να δούμε πώς βιώνεται η κρίση εκεί και αν οι δύο λαοί εξακολουθούν να συνυπάρχουν αρμονικά. 

Η Γερμανική Σχολή Αθηνών (Deutsche Schule Athne) ιδρύθηκε το 1896 από τον αρχαιολόγο Wilhelm Dorpfeld για τα παιδιά των γερμανικών οικογενειών που ζούσαν στην Ελλάδα. Έως το 1959, το σχολείο παρέχει μόνο πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Από το 1959 και μετά καθιερώνεται το γερμανικό απολυτήριο ( Abitur)  και δημιουργούνται δύο τμήματα, ένα ελληνικό και ένα γερμανικό. Αυτός ο διαχωρισμός ανάμεσα στα τμήματα ήταν απαραίτητος, καθώς ο τότε νόμος Καραμανλή όριζε ότι οι Έλληνες μαθητές που φοιτούν σε ξένα σχολεία πρέπει να λαμβάνουν την ελληνική παιδεία. Σήμερα, 513 μαθητές φοιτούν στο γερμανικό τμήμα και 503 στο ελληνικό. Παιδιά μεικτών οικογενειών (80% των μαθητών), αμιγώς γερμανικών ή γερμανόφωνων αλλά και Έλληνες χωρίς κανένα συνδετικό κρίκο με τη Γερμανία, συνθέτουν αυτό το σχολείο που προσπαθεί να συμβιβάσει δύο κόσμους οι οποίοι σήμερα μοιάζουν ασύμβατοι. Τα παιδιά συναντιούνται στα κοινά μαθήματα αλλά και σε πολλές δραστηριότητες του σχολείου που σμίγουν την ελληνική με τη γερμανική κουλτούρα.

Στον απόηχο της έντασης

Η ένταση που διέπει τις ελληνογερμανικές σχέσεις δεν έχει επηρεάσει τόσο την επικοινωνία μεταξύ των μαθητών όσο την εικόνα του σχολείου προς την υπόλοιπη κοινωνία. «Πρόσφατα, κάποιοι καθηγητές άλλων σχολείων ζήτησαν να μη συμμετάσχει η Γερμανική Σχολή σε μία εκδήλωση οικολογικών προγραμμάτων. Μια μερίδα της κοινωνίας είναι αρνητική απέναντι σε οτιδήποτε γερμανικό. Εμείς προσπαθούμε να βγαίνουμε προς τα έξω, να συνδιαλεγόμαστε», λέει ο Βασίλης Τόλιας, διευθυντής του λυκείου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Η Γερμανική Σχολή, στην προσπάθειά της να γεφυρώσει τα ρήγματα στις σχέσεις μεταξύ των δύο λαών και να επουλώσει τραύματα που ίσως και να ξαναανοίγουν λόγω της παρούσας κρίσης, φέρνει σε επαφή τους μαθητές της με αυτούς των Καλαβρύτων και του Διστόμου. Οι μαθητές της πρώτης λυκείου επισκέπτονται τα τελευταία χρόνια τα δύο χωριά. Επίσης, τον Ιανουάριο θα πραγματοποιηθεί μια εκδρομή στο Βερολίνο σε συνεργασία με τη γερμανική πρεσβεία στην Ελλάδα. Η γνωριμία με τα γερμανικά πανεπιστήμια είναι ένας από τους στόχους του προγράμματος αυτού που φιλοδοξεί να δώσει τη δυνατότητα σε κάποιους από τους  μαθητές των λυκείων των Καλαβρύτων και του Διστόμου να σπουδάσουν με υποτροφία σε πανεπιστήμια της Γερμανίας.

Δεν είναι λίγοι και οι μαθητές της Γερμανικής Σχολής που έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στη Γερμανία. Όπως μας λέει ο Βασίλης Τόλιας, οι αιτήσεις έχουν αυξηθεί στην εποχή της κρίσης. Κάποιοι γονείς, που μπορούν ακόμα να ανταπεξέλθουν στα σχετικά χαμηλά δίδακτρα, αναζητούν  μέσω της Γερμανικής Σχολής ένα πιο σίγουρο μέλλον για τα παιδιά τους. Οι μαθητές του ελληνικού τμήματος έχουν τη δυνατότητα να αποφοιτούν με το ελληνικό και το γερμανικό απολυτήριο, και μέσω του τελευταίου μπορούν να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια της Γερμανίας ή άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Το 2012, το 50% των μαθητών του ελληνικού τμήματος έφυγαν για πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτό το ποσοστό το 2005 ήταν μόλις 20%. «Οι μαθητές του σχολείου μας έχουν πάρα πολύ καλές επιδόσεις στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Παρόλα αυτά, πολλά από τα παιδιά που πετυχαίνουν σε σχολές της προτίμησής τους, προτιμούν πλέον να φύγουν έξω’», μας λέει η Δέσποινα Παπουτσίδου, καθηγήτρια φιλολογικών μαθημάτων.

Χριστιανοί, Γερμανοί, Αθηναίοι

Χρειάζεται λίγο κόπο για να βρει κανείς την Ευαγγελική ή Προτεσταντική Εκκλησία της Αθήνας γιατί βρίσκεται στο τέρμα της ανηφορικής οδού Σίνα. Η Εκκλησία που φέτως γιορτάζει τα 175 της χρόνια, αριθμεί 400 επίσημα μέλη και πολλούς φίλους. Τον πυρήνα της εκκλησίας αποτελούν Γερμανίδες που έχουν παντρευτεί Έλληνες  και ζουν εδώ και  χρόνια στην Αθήνα. Κάθε Τρίτη ο ναός προσφέρει φάρμακα, φαγητό και χρήματα σε απόρους και σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες. Επίσης, δίνονται μαθήματα γερμανικών στα παιδιά που δεν έχουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν σωστά τη μητρική τους γλώσσα. ”Τα περισσότερα παιδιά είναι βαφτισμένα ορθόδοξα αλλά προσπαθούμε να ξεπερνάμε αυτό το εμπόδιο και να τα δεχόμαστε στην Εκκλησία», λέει ο πάστορας, Rene Lammer.

Συναυλίες κλασικής και μπαρόκ μουσικής αλλά και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (πάντοτε σχετικές με τη θρησκεία)   φιλουξενούνται στο χώρο αυτό. Αυτό ίσως ακούγεται παράδοξο στα αυτιά ενός ορθοδόξου γιατί οι δύο εκκλησίες ερμηνεύουν τη σχέση τους με το κοσμικό με τελειώς διαφορετικό τρόπο.

«Κάτι είναι διαφορετικό»

«Ένα χρόνο πριν τίποτα δεν είχε αλλάξει, όμως τώρα οι πιστοί, μου λένε ότι δέχονται ειρωνικά σχόλια. Δεν είναι ακριβώς εχθρότητα, αλλά  κάτι στην ατμόσφαιρα είναι διαφορετικό. Η κρίση είναι μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τις ευθύνες μας απέναντι στην Ελλάδα, να ανοίξουμε ένα παράθυρο επικοινωνίας», μας λέει ο πάστορας. Για την Hildegard Hulsenbeck, που δουλεύει στη γραμματεία της Εκκλησίας, η κατάσταση δεν είναι καθόλου ευχάριστη. «Από τη μία να υποστηρίζω τους Έλληνες στους Γερμανούς φίλους μου και συγγενείς και από την άλλη στην Ελλάδα να δέχομαι όλο και περισσότερο αρνητικά σχόλια  λόγω της καταγωγής μου. Νιώθω προδομένη και από τις δύο πλευρές». Παρόλα αυτά, η Hildegard, παντρεμένη με Έλληνα και μητέρα ενός παιδιού, ζει στην Ελλάδα πάνω από 30 χρόνια και, όπως λέει, δεν σκέφτεται να γυρίσει πίσω γιατί  πλέον τη συνδέουν πολλά με τον τόπο αυτό.