ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Από την Τουρκία με αγάπη ( ; )
του Παναγιώτη Ζαΐμη
ΛΕΥΚΩΣΙΑ – Μπορεί ο Δεκέμβριος στην Κύπρο να μην έχει δείξει για τα καλά τα “δόντια” του με χαμηλές θερμοκρασίες, ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει τον Amir να φοράει με υπερηφάνεια το αγαπημένο του δερμάτινο σακάκι. Φαρδύ, φθαρμένο και σε μια ιδιαίτερη χρυσαφί απόχρωση, αυτό το σακάκι είναι ίσως το πολυτιμότερο ρούχο που έχει απομείνει στον εξηντάχρονο Σύριο πρόσφυγα στο Κέντρο Προσωρινής Φιλοξενίας “Πουρνάρα” στην Κοκκινοτριμιθιά. “Ελπίζω να μπορέσω να πάω στο Λουξεμβούργο”, σπεύδει να αναφέρει ο Amir σε άπταιστα ελληνικά. Αυτό όμως που δεν γνωρίζει είναι ότι η Κύπρος, λόγω της πολυπλοκότητας του εθνικού ζητήματος με την Τουρκία, δεν αποτελεί μέλος της ζώνης Σένγκεν και άρα η έκδοση visa στην Κύπρο δεν επιτρέπει στον κάτοχο να ταξιδέψει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είναι μέλη.
Δεν είναι λίγοι αυτοί στο νησί που ισχυρίζονται πως η εκμετάλλευση αυτής της κατάστασης θα μπορούσε να φέρει όφελος στη γείτονα χώρα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποψιάζονται πως ιστορίες σαν του Amir θα μπορούσαν να μετουσιωθούν σε σημείο πολιτικής μόχλευσης.
Ο Amir έχει καταγωγή από τη Λαττάκεια, την πέμπτη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας και ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της χώρας. Το ταξίδι του στην Κύπρο δεν ήταν εύκολο, ωστόσο το νησί, η κουλτούρα και τα ιδιαίτερα πολιτικά προβλήματά του, του είναι αρκετά γνώριμα καθώς δούλευε για πολλά χρόνια ως ναυτικός σε καράβια Ελληνοκυπρίων, όπου και έμαθε να μιλάει τη γλώσσα. “Στην Κύπρο ήρθα μέσω της Τουρκίας. Δεν μπορούσα να μείνω εκεί, η Τουρκία είναι δύσκολη χώρα για να ζει κανείς”, λέει χαρακτηριστικά. “Από την Κωνσταντινούπολη έφτασα στα κατεχομενα και από εκεί έφτασα στο Νότιο κομμάτι της Κύπρου. Ήμουν τυχερός. Όταν έφτασα στην πράσινη γραμμή, βρήκα ένα γκρουπ ηλικιωμένων τουριστών να περιηγείται στο Λήδρα Παλάς. Τους ακολούθησα και κατάφερα να περάσω απαρατήρητος από την αστυνομία”, συνεχίζει.
Μη γνωρίζοντας ότι μπορεί να παραμείνει παγιδευμένος στο νησί, επέλεξε να παρουσιαστεί στο Κέντρο Προσωρινής Φιλοξενίας το οποίο μπορεί να φιλοξενεί έως και 300 μετανάστες. Οι προσφυγικές ροές των Σύριων στην Κύπρο συνεχίζουν να αυξάνονται αισθητά, με 1.794 νέες αφίξεις να ζητούν άσυλο μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2019.
Διαδραστικός χάρτης:
Η Κύπρος αντιμέτωπη με την πρόκληση του προσφυγικού
Επειδή οι περισσότερες άλλες προσφυγικές οδοί έχουν κλείσει και η Συρία απέχει μόλις 200 χιλιόμετρα, σε καμία άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αναζητούν τόσο πολλοί πρόσφυγες άσυλο, σε σχέση με τον ντόπιο πληθυσμό της, όσο στην Κύπρο. Ειδικότερα, το 2018 οι πρόσφυγες που αναζητούσαν άσυλο ανήλθαν στους 7.761, περίπου 3.000 περισσότεροι από ότι το 2017. Οι περισσότεροι προέρχονται από τη Συρία και φθάνουν την Κύπρο είτε με σκάφη είτε μέσω των κατεχόμενων.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας της Κύπρου οι παράνομες μεταναστευτικές ροές έχουν αυξηθεί επίσης. Αναλυτικότερα, το 2018 οι αρχές κατέγραψαν 6.108 παράνομους μετανάστες, ενώ στο πρώτο εξάμηνο του 2019, έχουν ήδη καταγραφεί 4.514.
Φυσικά ο “γόρδιος δεσμός” του κυπριακού ζητήματος δυσχεραίνει σημαντικά την κατάσταση, καθώς η πράσινη γραμμή δεν αποτελεί σκληρό σύνορο και συνεπώς παραμένει αφύλακτη σε αρκετά σημεία. “H Κύπρος είναι ένα εύκολο σημείο πρόσβασης για τους Σύριους πρόσφυγες, που λαμβάνουν visa στην Τουρκία και μετά μέσω των κατεχόμενων περνάνε εδώ παράνομα για να ζητήσουν άσυλο. Ξέρουν ότι το νότιο κομμάτι είναι μέρος της Ευρώπης και αυτό μας λενε μόλις φτάνουν εδώ”, σημειώνει η κ. Λώρα Ιακωβίδου, Διοικητική Λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου. “Οι περισσότεροι έρχονται χωρίς υπάρχοντα. Κουβαλούν πάνω τους μόνο λίγα χρήματα και κάποια τηλεφωνική συσκευή”, συμπληρώνει.
Από τη δική της μεριά η κ. Κορίνα Δρουσιώτου, Συντονίστρια της ΜΚΟ Cyprus Refugee Council τονίζει ότι “στην πράσινη γραμμή δεν υπάρχει αστυνόμευση. Είναι πολύ εύκολο για κάποιον να περάσει από τη μια μεριά στην άλλη. Δεν μιλάμε για ένα εξωτερικό σύνορο, ποτέ δεν ήταν σύνορο, διότι αν ήταν τότε θα είχαμε de facto αναγνώριση του Κυπριακού κράτους στο νότο”. H Κύπρος προσελκύει προσφυγικές ροές διαφορετικών εθνικοτήτων και για την κ. Δρουσιώτου, αυτό είναι άλλος ένας παράγοντας που περιπλέκει το προσφυγικό ζήτημα. “Έχουμε μικτές ροές προσφύγων. Πρόκειται για ένα πιο περίπλοκο θέμα και για αυτό πρέπει να προσεγγιστεί με διάφορους τρόπους”, δηλώνει χαρακτηριστικά.
Δάκτυλος Τουρκίας η αύξηση των προσφυγικών ροών;
“Βρίσκω ειρωνικό ότι πολλοί πρόσφυγες φεύγουν από τη χώρα τους για να ξεφύγουν μια κατάσταση πολέμου και έρχονται σε μια χώρα, η οποία βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή του πολέμου. Η Κύπρος είναι μια χώρα σε κατάσταση πολέμου και αυτή τη στιγμή απλά βρίσκεται σε ανακωχή”, λέει χαρακτηριστικά ο Αντιδήμαρχος της Λευκωσίας, κ. Κώστας Μαβρίδης, περιγράφοντας την περίπλοκη κατάσταση που επικρατεί στη Μεγαλόνησο και μια φορτισμένη σχέση 45 χρόνων με την Τουρκία.
“Το ότι η Τουρκία στέλνει πρόσφυγες επί σκοπού στην Κύπρο ήταν κάτι που σιγοψιθυρίζονταν για χρόνια, αλλά ποτέ δεν είχαμε αποδείξεις. Πλέον είναι κάτι που αποδεικνύεται με βεβαιότητα”, δηλώνει ξεκάθαρα ο Βουλευτής του ΔΗ.ΣΥ., κ. Δημήτριος Δημητρίου και συνεχίζει λέγοντας: “Πολλοί μετανάστες πηγαίνουν στην Τουρκία, βγάζουν βίζα για τρεις μέρες και στη συνέχεια μεταβαίνουν στα κατεχόμενα. Από εκεί περνούν στο νότιο κομμάτι παράνομα. Έχουμε αναφορές από τη Europol, που λένε ότι ανάμεσα τους βρίσκονται αρκετοί εξτρεμιστές”. Για τον κ. Δημητρίου, το γεγονός ότι οι μετανάστες που συλλαμβάνονται δεν κουβαλούν συριακό διαβατήριο αλλά τουρκική βίσα, είναι απόδειξη της επιρροής της Τουρκίας στις προσφυγικές ροές. Σκοπός της γείτονος, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να αντιστρέψει την ισορροπία του πληθυσμού, αυξάνοντας το ποσοστό των μουσουλμάνων στη χώρα.
Στον αντίποδα, για τους ανθρώπους που δουλεύουν καθημερινά στο πεδίο με τους μετανάστες, η επιρροή της Τουρκίας στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών στην Κύπρο δεν φαίνεται να είναι ένα πιθανό σενάριο. “Την τελευταία φορά που κατεύθασαν στην Κύπρο μετανάστες με βάρκα, μας είπαν πως οι λαθρέμποροι που τους φυγάδευσαν ήταν Σύριοι και όχι Τούρκοι. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που εκμεταλλεύονται τον πόλεμο για να βγάλουν κέρδος. Αμφιβάλλω αν η Τουρκία έχει καμία σχέση με την αύξηση των ροών”, λέει η κ. Ιακωβίδου. Επιπλέον, η κ. Δρουσιώτου σημειώνει: “Θεωρώ ότι ο έλεγχος των μεταναστευτικών ροών προς την Κύπρο βρίσκεται πολύ χαμηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της Τουρκίας. Αν ο σκοπός τους ήταν να πνίξουν το νησί, θα είχαν ήδη ανοίξει τις πόρτες στους περισσότερους από 4 εκατομμύρια πρόσφυγες που φιλοξενούν”.
Ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο και την αγορά εργασίας
Τι συμβαίνει όμως στους πρόσφυγες που εξαπατώνται από τους λαθρέμπορους και έρχονται στην Κύπρο νομίζοντας ότι η μεταβίβαση σε Δυτικές Ευρωπαϊκές χώρες θα είναι εύκολη από την Κύπρο; “Η Κύπρος αποτελεί τελικό προορισμό για τους περισσότερους μετανάστες και όχι σημείο μετάβασης σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες”, επιβεβαιώνει η Εκπρόσωπος της UNCHR, Katja Saha. Η UNCHR είχε παρουσία στο νησί εδώ και δεκαετίας, ωστόσο τα τελευταία χρόνια διασφαλίζει ότι το κυβερνητικό έργο είναι σύμφωνο με τις παγκόσμιες απαιτήσεις και τη Σύμβαση περί Προσφύγων του 1951.
Η κ. Δρουσιώτου συμπληρώνει ότι “η Κύπρος έχει ανάγκη από εργατικό δυναµικό χαµηλών προσόντων. Αυτό απορρέει καθημερινά από τη συνομιλία μας με εργοδότες, στο πλαίσιο του προγράμματος ενσωμάτωσης που τρέχουμε”. Συνεπώς η ανάγκη των εργοδοτών μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό παράγοντα για τη γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη ένταξη αυτής της ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας στο κοινωνικό και εργατικό σύνολο του νησιού.
Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός
Για τον Amir η λύση στο πρόβλημά δεν βρίσκεται στην Κύπρο αλλά στο Λουξεμβούργο. “Θα πάω με αεροπλάνο” λέει με ένα αισιόδοξο χαμόγελο, μη γνωρίζοντας πώς μόλις εγκαταλείψει την Κοκκινοτριμιθιά θα είναι “παγιδευμένος” και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να βρεθεί στο δρόμο μαζί με τους υπόλοιπους 162 μετανάστες που φιλοξενούνται αυτή τη στιγμή στο Κέντρο Φιλοξενίας. Δυστυχώς, οι πιθανότητες ο Amir να μπορέσει να πάει στο Λουξεμβούργο είναι τόσες πολλές όσες το χρυσαφένιο του σακάκι να είναι από πραγματικό χρυσό.
